Doları, Euroyu, yukarı veya aşağı hareketlendiren nedir? Çıpalı Kur Politikası ve Dalgalı Kur Politikası

Majör dediğimiz döviz kurları, özellikle Euro ve Dolar, her saniye inip çıkmaya meyillidir. Günün yarısında işlem yapıldığını düşünürseniz, dolar veya euronun değeri günde 45-46 bin kere değişebilir. Bunu göz önüne aldığınızda, yıllık olarak döviz fiyatının dörtte birine yakın hareketler görmek sık sık rastlanan bir durumdur.

Döviz kurlarının fiyatlarını etkileyen faktörleri incelemeden önce, bir ilk olarak çıpalı veya dalgalı olmasının ne anlama geldiğini incelemek gerekir.

Dalgalı kur daha çok modern ekonomilerin kullandığı, çıpalı kur ise daha geride kalmış ve ekonomileri dışa daha kapalı olan devletlerin kullandığı bir para politikasıdır. Her ne kadar azınlıkta kalmış olsa da halen çıpalı kur sistemini kullanan ülkeler bulunmaktadır. Bu ülkeler genelde orta doğu, Afrika gibi bölgelerde bulunur ve sayıları 50-60 civarındadır.

Bir ülke açısından baktığımızda çıpalı kurun en önemli faydası stabilitedir. Çıpalı kur dediğimiz zaten hali hazırda belli bir dövize bağlı hareket eden sistemdir. Dolayısıyla örnek olarak Türkiye gibi ekonomisi dolara bağlı olan bir ülkenin döviz kurunu da dolara bağladığımızda kur politikası gayet stabil bir şekilde yoluna devam edecektir. Varsayın bir ithalatçısınız ve doların bundan üç ay sonrasında Türk Lirasına göre ne fiyatta olacağını gayet rahatlıkla tahmin edebilirsiniz. Bu şekilde ticaretinizi rahatlıkla yönetirsiniz. Fakat dalgalı kurda ticari riskin yanında bir de kur riskini üstlenmek zorunda kalırsınız.

Çıpalı kurun en büyük talihsizliği ise para politikasının yani merkez bankasının hareket alanının çok büyük bir kısmını ortadan kaldırmasıdır. Merkez bankası çıpalı yani sabit kur politikasını devam ettirebilmek için piyasayı çok yakın bir şekilde takip etmeli ve gerektiğinde anlık olarak müdahale etmelidir. Özellikle sürekli döviz ihalelerine çıkmak gerektiği için aynı zamanda oldukça pahalı bir politika olduğunu söylemek mümkündür. Her ihalede milyon hatta milyar dolarlarca paranın el değiştirmesi gerekir.

Çıpalı kur ile yönetilen para birimleri ticaret açısından bizim için çok önem taşımaz. Kuşkusuz bunun nedeni sıkı bir bantta kontrol edilen para biriminden spekülatif anlamda çok fazla para kazanamayacağımızdır.

Dalgalı Kur Politikası

Dalgalı Kur politikası ise çıpalı kur politikasının tam aksine para biriminin yabancı kurlar karşısında serbest bırakıldığı türdür. Her ne kadar serbest desek de her ülkede bulunan merkez bankaları kendi para birimleri üzerinde kontrol sağlar. Diğer bir anlamda çıpalı kurda olduğu gibi her an müdahalede bulunmasa dahi, öyle veya böyle forex piyasasına müdahalede bulunurlar. Bunun en güzel örneğini ülkemizden verebiliriz. Merkez Bankası özellikle gezi olayları ve 17 aralık sürecinde aşırı bir şekilde yükselen doların değerini düşürebilmek için günde birden fazla döviz ihalesine çıktığı zamanlar oldu.

Diğer taraftan hiçbir Merkez Bankasının gücü sınırsız değildir ve bu nedenle merkez bankalarının müdahaleleri genellikle kısa vadeli olur.