Dolar ve Euro’nun fiyatı ne zaman yukarı çıkar? Teorik Bakış…

Kur Teorisine itaf edilmiş bir sürü kitap ve çalışma bulunur. Bunların temel amacı, bazı ekonomik indikatörlerle kur hareketlerinin bağıntısını inceleyebilmektir. Ekonomik indikatörler dediğimde de ne yazık ki uçsuz bucaksız bir listeden bahsediyorum.

Bunun yanında forex psikolojisi denen bir oluşum daha var ki bu teori de diyor ki, tüccarların davranışları rasyonel değildir. Yani ekonomik indikatörlere bağlı olmak zorunda değildir.

Bir diğer taraftan baktığımızda ise, tavuk mu yumurtadan çıkar yoksa yumurta mı tavuktan çıkar şeklinde bir bahsin içerisine giriyoruz. Yani döviz mi ekonomiyi farklı bir yöne götürdü yoksa ekonomi mi dövizi sürükledi bilmecesi bizi paradoksa sürükler.

Fakat burada amacım, size forex ticaretinizde yardımcı olabilecek birkaç stratejiyi ve bunlara ilişkin indikatörleri açıklayabilmektir.

Satın Alım Gücü Paritesi

Satın alım gücü paritesi forex hareketlerini incelemeye ilişkin oluşturulmuş ilk teorilerdendir. Dolayısıyla işin abc’si olarak adlandırılabilir.

Satın alım gücü paritesi teknik detaya girmeden şunu der:

İki ülke arasındaki satın alım gücü dengeye gelinceye kadar kur aşağı veya yukarı hareket eder. Örnek vermek gerekirse, Bulgaristan’da 10 Euro’ya 10 ekmek alınıyor, Türkiye’de ise 10 TL’ye 20 ekmek alınıyorsa, 1 Euro ile 2 TL eşitleninceye kadar kur hareketi devam eder. Bunun olmadığı durumda insanlar arbitraja girecektir. Yani ekmeğin ucuz olduğu Türkiye’den ekmek satın alacak ve Bulgaristan’a satacaktır. Böylelikle satın alım güçleri eşitlenecektir.

Economist dergisinin Big Mac endeksi aynen bunu yapmaktadır. Çeşitli ülkelerdeki Big Mac fiyatları ile satın alım gücü pariteleri arasında bağıntı vardır.

Çok basit gelse de günümüzde kullanılan ekonomik göstergelerin birçoğu bu temele dayanmaktadır. Kuşkusuz ülkelerin satın alma güçlerini sadece ekmek veya sadece Big Mac’e bağlamak mümkün değildir. Dolayısıyla bir ürün ve hizmet sepetini gösterge olarak kullanmak gerekir.

Ülkemizde de ekonomi haberlerinden aşina olduğumuz bu kavram, toptan eşya fiyatları endeksinin yani diğer değişle enflasyonun tespitinde kullanılan bir yöntemdir. Bu durum da aynı şekilde kur hareketlerini açıklayacak parametreleri gösterir. Örnek olarak Türkiye’de enflasyonun %20, Yunanistan’da ise %10 olduğunu farz edersek, bu durum her yıl Türk Lirasının %10 değer kaybedeceğini gösterir.

Faiz Oranı Paritesi

Mantık olarak bir önceki teori ile çok farkı olmasa da, faiz oranı paritesi şunu der: Faiz oranı yüksek olan para biriminin değeri gelecekte daha düşük olur. Bu durumun sağlanmadığı koşullarda, arbitraj tekrar devreye girerek durumu dengeler.

Örnek vermek gerekirse, Türkiye’nin merkez bankası faizi %10 olsun. Rusya’nın faiz oranı ise %20, bu durumda Rus rublesi Türk Lirası karşısında değer kaybetmelidir ki denge durumu oluşsun. Bu durum aynı forex forward ürünlerinin değerlemesine benzer.

Bu durum ani merkez bankası faiz değişikliklerinde neden forex piyasasının hızlı bir şekilde tepki gösterdiğinin en önemli açıklamasıdır.