Tezgah Üstü Forex piyasası nedir?
Forex piyasası ile diğer finansal piyasalar arasındaki en önemli farklardan biri, merkezi bir borsa üzerinden işlem görmemesidir. Burada istisna ülkemizde Vadeli Opsiyon Borsasında olduğu gibi bazı türev ürünlere oluşan işlemlerdir. Vadeli Opsiyon Borsasında bildiğimiz gibi piyasa endekslerinin yanısıra döviz kurlarına ilişkin türev ürünler bulunmaktadır.
Forex işlemleri genel olarak merkezi borsalardan ziyade tezgah üstü tabir edilen usulde işlem görür. Burada tezgah üstü işlem olarak adlandırılan yine belirttiğimiz gibi merkezi bir borsa veya pazar yeri olmaksızın iki taraf arasında gerçekleşen işlemlerdir. Bu iki taraf ve anlaşma koşulları tamamen esnektir.
Tezgah üstü piyasasının iki tarafı, bir banka veya finansal kuruluş olabileceği gibi, gerçek kişiler de olabilir.
Tezgah üstü işlemlerin gerçekleşebilmesi için genellikle bir aracıya ihtiyaç bulunmaktadır. Bu aracı genelde dealer veya broker olarak adlandırılır. Herhangi bir taraf forex piyasasında alım veya satım yapmaya çalıştığında ilk olarak bu aracıları ararlar.
Forex işlemleri iki taraflı olarak çalışır. Diğer bir değişle bir satış işlemine karşı muhakkak bir alış işlemi olmalıdır. Aracılar, özellikle dealer görevi görenler, genellikle alış veya satış işleminin karşı tarafı olurlar.
Forex alımına karşı satış veya satışa karşı alış olması için, tezgah üstünde iki tarafın birbirinden farklı işlem yapmaya hazır olması gerekmektedir. Örnek olarak elinizde Euro/Dolar pozisyonu varsa ve bu pozisyonu kapatmak istiyorsanız, başka birinin de bu pozisyonu açmak istiyor olması gereklidir.
Forex aracılarının esas görevi de işte tam burada başlar. Brokerler, alışa karşı satış veya tam tersini yapmak isteyen tarafları bir araya getirirler. Brokerler ellerinde bulunan alış ve satış emirlerini toplar ve en düşük satış teklifi ile en yüksek alım teklifini birbiriyle eşleştirirler.
Aracılar kuşkusuz bunu yaparken para kazanmak zorundadır ve genel olarak satışın çok küçük bir kısmı kadar pay alırlar. Buna spread adı verilir. Spread aynı hisse senedi piyasasında olduğu gibi bir lotun alım ve satım fiyatı arasında kalan tutardır. Bu direkt olarak aracının riskinin bertarafı ve aynı zamanda karı için kullanılır.
Alış ve satış emirlerinin gerçekleşmesi için birbiri ile eşleşmesi gerekir. Örnek olarak 10 liradan satış talebi gelir ve 8 liradan alım talebi bulunursa, bu iki talebin gerçekleşmesi mümkün değildir. Dolayısıyla satış emrinin fiyatının alım ile eşit veya küçük olması gerekir.
Fakat gelen olarak piyasa derinliği çok büyük olduğu için bu tür eşleşmelerin oluşması zor değildir. Sadece belli bazı durumlarda söz konusu alım ve satışların birbiri ile uyumsuzluğu söz konusu olabilir. Bunlara örnek ise genelde makroekonomik verilerin açıklandığı zamanlar olarak verilebilir.
Bu gibi durumları anlamanın en kolay yolu ise, aracıların spreadlerine bakmaktır. Aracılar bu tür durumlarda spreadlerini aşırı yükseltirler ve adeta alım ve satım yapılmasına engel olurlar.